Preludium i fuga, i chorał

Po 40 latach od skomponowania swojego ostatniego utworu fortepianowego Cesar Franck, w 1884 roku, w końcu postanowił napisać Preludium, Chorał i Fugę, a jego główną motywacją było "ocalenie" pianistycznego repertuaru od totalnego upadku. Jak donosi najwierniejszy uczeń Francka, Vincent d'Indy, po arcydziełach Beethovena i Schumanna utwory na najpopularniejszy instrument salonów nie potrafiły sprostać poziomowi, który im wyznaczono. (Jawi się to dość niesprawiedliwe wobec Brahmsa, który w tym czasie komponuje np. Rapsodie op. 79.) 

Franck zapragnął zaopatrzyć pianistów w dzieło godne ich instrumentu, stanowiące most między mistrzami przeszłości, a jego epoką. Odwołując się do największego wśród mistrzów sztuki muzycznej, Johanna Sebastiana Bacha, skomponował więc Preludium i Fugę, a pomiędzy nimi umieścił Chorał - środkową część w odległej tonacji Es-dur (w stosunku do ogólnej tonacji utworu, h-moll), która ze swoimi sławnymi arpeggiami przez 5 oktaw zyskała wyjątkowe znaczenie, rozszerzając granicę typowej formy preludium i fugi.

Camille Saint-Saens, który w swoim dorobku miał dwa opusy Preludiów i Fug na organy (znacznie bardziej konwencjonalnych) tak skrytykował nowe dzieło Francka: "Chorał nie jest chorałem, a Fuga nie jest fugą", dodając uwagi odnośnie wyjątkowych trudności technicznych utworu. Śmiem się z nim zgodzić - bowiem ostatnia część utworu nie jest typową formą polifoniczną, ale ogromną perorą, która przeprowadzenie tematu fugi stawia sobie jedynie za jedno z kilku zadań. Uwagę ucha przykuwa przede wszystkim moment, w którym charakterystyczna faktura Preludium, melodia Chorału i temat Fugi rozbrzmiewają razem, nakładając się na siebie.

Zapraszam do zapoznania się z moją osobistą wizją Preludium, Chorału i Fugi w linku poniżej. Analizę tego dzieła przeprowadziłam najwnikliwiej, jak mogłam, oraz wysnułam wnioski tak dalekie, jak pozwoliła mi na to literatura (w większości przypadków niestety bardziej biograficzna niż analityczna). Mam nadzieję, że poniższy tekst zainspiruje do postawienia twórczości organisty Saint-Clotilde kolejnych pytań.

Cesar Franck - Preludium, Chorał i Fuga (analiza)